E nga rangatira mā, tēnā koutou,
Tēnā hoki koutou me ngā āhuatanga o te wā, ō tātou mate noho mai i roto i te ao wairua. Tātou o te ao ora, kia ora huihui mai tātou.
He tau miharo tenei. I eke to tatou Runanga ki tona tau rua ngahuru no reira kei whea mai tena. I te timatanga o te tau, i te karakia whakamoemiti i reira nga Kaumatua o Turanganui a Kiwa. He kitenga kanohi he hokinga mahara, e kore rawa ratou e wareware matou. I taua ra i mihi matou ki a ratou i whakato i te kakano o tenei kaupapa, ko te Runanga, heoi ano, i hoki ki te kapunipuni wairua ratou inaianei. I whakahaere te hahi Mihiningare, te hahi Ratana, te hahi Ringatu i tetahi karakia whakamoemiti. No reira i timata tenei tau i te whakaaro me inoi ki te Atua me tuoho matou i mua i a ia i nga wa katoa.
I noho pai te Kahui i tenei tau. Ka nui haere nga tangata i tae ki nga hui-a –marama. Inaianei, nui i te toru tekau nga tangata i tae pai ki nga hui. I hui matou i raro i te manaakitanga o Turanga Ararau mo te nuinga o te tau, erangi, i te wa raumati i te timatanga o te tau i haere matou ki etahi o nga Marae o te takiwa nei. Aroha ana nga Kaumatua ki te haerere e enei haerenga. I kake matou ki Ngawari, ki te marae o Mangatu, a, i eke hoki matou ki Tarere ki te Whanau a Iwi. Ka korero te hau kainga i o ratou hitori i enei huihuinga. I mihi manahou matou ki a ratou mo te ataahua o nga korero. Ko te hiahia, ka haere te Kahui ki te Whare Taonga o te Tairawhiti mo tetahi hui, a, ki te Rumanui o te Runanga hoki, kia huihui ai, ma reira ka oti pai ta tatou tau Rua mano ma ono mo te Kahui Kaumatua.
Ko te kaupapa i haruru i a`matou i tenei tau ko te kaupapa o te whakaparu i o matou moana. I hoki matou ki te Kooti ki te whakamutunga i te mahi o te Kaunihera ki te whiwhi raiana ano ki te whakaputa te paru ki wai. I whakaae te Kooti i oti inaia tonu nei tenei mahi kino. Ka kii te Kaiwhakawa me hanga tetahi mahere ano hei whakapai ake i te whakaputa paru a wai. He tino wero tenei ki te Kaunihera. Na nga Kaumatua o Turanganui a Kiwa taua mahere e whakahaere. Ka mahitahi te Runanga me nga Kaumatua hei hanga huarahi mo tenei kaupapa whakahirahira. Ka patai matou ki nga Kaumatua mena ko tenei te ara, he aha o whakaaro. Ko te tiakitanga a o tatou wai maori me a o tatou wai tai he kaupapa kei roto i o tatou whatumanawa, ngakau hoki, kaare he ko mai, he ko atu.
Ko tetahi kaupapa ano hei pupu i te manawa a o tatou Kaumatua, ko te whakakorengia moni te Kaunihera mo te Whare Taonga. I kiikii te ruma o te Kaunihera i nga Kaumatua hei tautoko i te Tumu Whakarae, i te Tumuaki hoki. I riri nga Kaumatua ki tenei mahi whakaparahako. I tini te Kaunihera i o ratou whakaaro. I whiwhi te Whare Taonga a o ratou rauemi, huruhuru hoki kia ea.
I waenga tau, i aue mai ki te rongo i te wehenga o Te Arikinui ki tua o te arai. Ka maaku te mata o te whenua i te tangi, i te roimata mona. I haere nga Kaumatua ki Turangawaewae tangi ai. I reira Ngai Maori katoa ki te poroporoaki i te mokopuna o te Motu. I taua wa, i tae matou o te Runanga ki te tau rua ngahuru. I whakatu matou to matou po nui. I tae nga Kaumatua ahakoa katahi ano ka hoki mai i Ngaruawahia. Te maia hoki! He rawe te po, he miharo hoki. I nohotahi, i korerotahi nga maramara o Te Runanga o Turanganui a Kiwa. I maumahara matou i tenei wa, to tatou kuia morehu, ahureinga o te aroha a te tipuna koka hoki a Nanny Peggy. I okioki atu ia ki te Rerenga Wairua ki te ringa kaha o tona Atua. Moe mai, moe mai ra.
Ma ratou ko Nanny Peggy, ko Nanny Heni, ko Uncle Temple tapahia keke. Na ratou matou i honore.
Heoi ano kei te haere tonu nga mahi, nga korero, nga wero a te Kahui Kaumatua. I te tu pakari nga kaimahi hei awhi i nga Kaumatua hei tutuki pai i o ratou whainga. I pakiri ratou ki te whakahaere hui, mau meneti, tuhi reta, waea hoki. Ko te Kahui Kaumatua te pou tokomanawa o Te Runanga o Turanganui a Kiwa. Ma ratou tatou e arahi. No reira tena koutou, tena kutou, tena koutou katoa.
Maringi Brown
Secretariat for the Kahui Kaumatua